Hoever zijn we financieel ontspoord?

type: essay | topic: society | lang: nl | pub: 2023-10-27

In het kort: dit stuk laat zien hoe de Nederlandse rijksuitgaven structureel uit de bocht vliegen, terwijl basale rechten (wonen, eten, zorg) onder druk staan. De kern: het probleem is niet dat er te weinig geld is, maar dat het als Sinterklaasgeld wordt rondgestrooid zonder echte keuzes of toezicht.

Staatsschuld

Sommige kinderen worden geboren op een berg geld. Echter, alle Nederlanders worden geboren met direct al een staatsschuld van zo'n € 30 000. Die staatsschuld is het gevolg van jarenlange onwil om begrotingen sluitend te krijgen. Het is het resultaat van die eindeloze financieringstekorten. Ieder jaar betaal je honderden euro's aan rentelasten, weggemoffeld via je belastingaangifte. Het is dus goed om te weten dat je het wel degelijk betaalt.

Het is misschien wat populistisch uitgedrukt maar de rijken, die het geld uitlenen, worden van de rente nog rijker en de armen, die de rente moeten ophoesten, worden nog armer. Het excuus is dat geld lenen voor een rendabel project altijd goed is -- een waarheid als een koe. De praktijk is dat die projecten maar zelden rendabel zijn. Er zijn goede redenen te bedenken om die staatsschuld af te lossen. Immers:

Bron afbeelding: AFM

Basale rechten

Er zijn van die basiszaken die in ieder beschaafd land best als recht benoemd zouden mogen worden. Bijvoorbeeld: een dak boven je hoofd, genoeg te eten hebben en het krijgen van zorg als je dat nodig hebt. Zullen we die punten eens nalopen?

• De basisvoorziening van een dak boven je hoofd is in Nederland niet meer vanzelfsprekend vanwege idiote woningprijzen en een chronisch gebrek aan huizen.
• Eten is ook niet meer vanzelfsprekend, gezien de groei van het aantal voedselbanken in Nederland de laatste jaren. Armoede is een groot probleem in ons land geworden.
• In de zorg zijn astronomische bedragen gepompt maar als het er op aankomt dan kan jij, ook met levensbedreigende klachten, achteraan in de wachtrij aansluiten. Zorgelijk is ook dat vele Nederlanders al jaren niet meer naar de tandarts gaan.

De grote denkfout

We zouden allergisch moeten reageren als er vanuit de politiek geroepen wordt: "Er moet meer geld naar bestemming X". Dat is standaardregeringsbeleid geworden vanaf de wederopbouw tot nu. Het werkt als volgt:

• Hebben we een probleem?
• Dan gooien we er een zak geld bovenop.

In heel veel gevallen werkt dat prima maar er zijn ook heel wat situaties waarin niet geld maar het veranderen van structuren en culturen de oplossing is om efficiëntie te verhogen. Het is juist in die situaties dat het injecteren van geld niet leidt tot een verbetering maar wel tot het invoegen van weer een extra managementlaag, waardoor het probleem uiteindelijk nog groter wordt. Er is sprake van het brugwachtersyndroom. Vele overheidsinstanties zijn zelf een bedroevend voorbeeld hiervan.

**Intermezzo: Het brugwachtersyndroom, humor of praktijk? **

MANAGEMENT

Er werd een brug gebouwd. Daarop werd een brugwachter in dienst gesteld. Aangezien deze wakkere borst betaald moest worden, werd een kassier in dienst genomen. Op de kassier volgde een boekhouder en die had op zijn beurt een typiste nodig.

Toen moest er leiding komen, dus benoemde men een chef. Maar aangezien je een chef niet in zijn eentje kunt laten aanmodderen, werd er een hogere chef aangesteld en die kreeg weer een hoofdambtenaar boven zich.

Daarop volgde de benoeming van een directeur die na korte tijd een directie-assistent nodig had. Toen was alles zo ingewikkeld geworden, dat er een raad van bestuur in het leven werd geroepen.

Deze besloot dat er drastisch bezuinigd moest worden, waarop de brugwachter werd ontslagen.

bron: onbekend.

Tendens rijksinkomsten

De woorden "Kabinetten Rutte" zijn nog niet gevallen maar het is wel interessant om eens naar de overheidsuitgaven te kijken van 2010 tot en met 2023. De rijksinkomsten van Nederland zijn zonder provinciale en gemeentelijke inkomsten. Rijksinkomsten zijn een goede maat voor rijksuitgaven. Ook is inflatie in de vorm van de consumentenprijzenindex CPI opgenomen. Tenslotte is een CAO lijn toegevoegd.

In de tabel zie je in rood de rijksinkomsten als index ten opzichte van 2010.

• Rutte I bestaat uit VVD, CDA en gedoogsteun van PVV. 2010 tot en met 2012 worden gekenmerkt door een afvlakkend patroon.
• Rutte II bestaat uit VVD en PVDA en ook hier zien we een gematigd patroon over de jaren 2013 tot en met 2017.
• Rutte III wordt gevormd door VVD, CDA, D66 en CU. In 2018 zien we een forse stijging en dan is het pas op de plaats met COVID tot en met 2021. Dan gaan alle remmen los als laatste actie van Rutte III, in 2022 zien we de index veranderen van 1.47 naar 1.65.
• Rutte IV met dezelfde samenstelling en voortzetting van het feest. Voor 2024 zien we wederom een een enorme stijging naar index 1.9 -- het is dan bijna een verdubbeling van 2010!

Met een Rijksuitgaven-budget van 430 miljard betekent dit dat alle Nederlanders gemiddeld per jaar € 25 000 moeten ophoesten. Daar mogen wel wat uitroeptekens achter !!!!!

Joehoe, Tweede Kamer...

Je vertegenwoordigt de soevereine bevolking en je functioneert niet als je dit accepteert van de regering. Je hoeft namelijk geen econoom te zijn om vast te stellen dat in 3 jaar een index van 1.47 naar 1.9 neerkomt op 30% hogere overheidsinkomsten. Dat inkomen is het probleem niet maar het als Sinterklaasgeld over de balk smijten wel. Dat geld moet verstandig uitgegeven worden en er zijn bestemmingen waar dat geld keihard nodig is.

Voor mij als burger komt dit aan als idioot en volkomen onverantwoord -- tenzij er verantwoord met deze inkomsten wordt omgegaan.

De Tweede Kamer heeft nauwelijks op de rem heeft getrapt.

De kiezer is aan de beurt

Met altijd weer verkiezingen in het vooruitzicht is het verstandig om voor een zekere zakelijkheid te kiezen en natuurlijk zorgen we voor een fijne leefomgeving in ons land, daar hebben we geen minister voor stikstof voor nodig. Het is erg flauw om de schuld bij de regering meer te leggen, het is immers de Tweede Kamer die toezicht moet houden op die regering en die taak meer dan onvoldoende heeft uitgeoefend waardoor die absurde bedragen ontstaan zijn. Neem dat vooral mee in de keuze van je stem is mijn suggestie.

Kernpunten

• De rijksinkomsten -- en daarmee ook de uitgaven -- zijn op een absurd hoog niveau beland.

  • De regering presteert het om in 3 jaar zo'n 30% meer naar binnen te harken en uit te geven.
  • De miljarden extra worden nonchalant verdeelt over de ministeries -- we verdelen de buit -- en belangrijke structurele zaken worden genegeerd.

• De Tweede Kamer verzaakt daarbij de taak om de regering bij de les te houden.

  • Ondanks die veel hogere inkomsten zijn basale zaken onvoldoende geregeld. Door armoede is er een groeiend aantal voedselbanken, er is een chronisch huizentekort en huizen zijn onbetaalbaar.
  • Los daarvan dient ongecontroleerd smijten met geld, (Olivier B.) Bommel-beleid -- "geld speelt geen rol" -- aan banden gelegd worden.
  • Veel overheidsorganisaties zijn niet geholpen met Bommel-beleid. Aanpak van het brugwachterssyndroom middels herstructurering en cultuurverandering is vaak wenselijk.
  • Nederlanders hebben allen een grote staatsschuld en beleid voor krimp op lange termijn is nodig.

*Bron afbeelding: *AFM